Okul çağı, çocukların bilişsel, sosyal ve akademik becerilerinin hızla geliştiği, aynı zamanda en çok zorlandığı dönemlerden biridir. Bu dönemde karşılaşılan en yaygın zorluklardan biri de dikkat eksikliği ve odaklanma sorunlarıdır. Bir ergoterapist olarak, dikkat problemlerinin sadece akademik performansı değil, aynı zamanda günlük yaşam aktivitelerine katılımı ve sosyal etkileşimi de nasıl etkilediğini çok iyi biliyorum.

Dikkat Problemi Nedir ve Okul Başarısını Nasıl Etkiler?

Dikkat eksikliği, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olarak odaklanma, bir görevi sürdürme, yönergeleri takip etme ve dikkat dağıtıcıları filtreleme yeteneğinde zorlanmasıdır. Bu durum, okul ortamında aşağıdaki gibi sonuçlara yol açabilir:

• Akademik Zorluklar: Ödevleri tamamlamada güçlük, sınavlarda dikkatsizlik hataları, okuduğunu anlama sorunları.
• Organizasyon ve Planlama Eksikliği: Okul çantasını, çalışma masasını düzenleyememe, zaman yönetimi ve önceliklendirmede zorluk.
• Sosyal ve Duygusal Zorluklar: Sabırsızlık, sıra bekleyememe, dürtü kontrolünde sorunlar ve arkadaşlarıyla etkileşimde zorlanma.

Çocuğun sürekli hareket etme ihtiyacı (hiperaktivite) veya duyusal uyaranlara aşırı/yetersiz tepki vermesi gibi durumlar da sıklıkla dikkat problemlerine eşlik edebilir.

 Ergoterapi Dikkat Problemlerine Nasıl Çözüm Sunar?

Ergoterapi, bireyin günlük yaşamdaki amaçlı ve anlamlı aktivitelere katılımını sağlamayı hedefler. Okul çağındaki çocuklar için bu, öğrenme, oyun, öz-bakım ve sosyal katılım gibi temel alanlara odaklanmak demektir. Ergoterapistler, dikkat problemi yaşayan çocuklara bireyselleştirilmiş ve bütüncül bir yaklaşımla destek sunar:

1. Yürütücü İşlevlerin Geliştirilmesi

Dikkat, planlama, organizasyon, çalışma belleği, görev başlatma ve sürdürme gibi üst düzey bilişsel beceriler, yürütücü işlevler olarak adlandırılır. Ergoterapi, bu becerileri geliştirmeye yönelik yapılandırılmış aktiviteler ve stratejiler sunar:

• Organizasyon ve Zaman Yönetimi: Görevleri küçük adımlara bölme, görsel programlar, renk kodlamaları ve kontrol listeleri kullanarak çocuğun düzen becerilerini destekleme.
• Planlama ve Önceliklendirme: Çocuğun okul ödevleri, ders programı veya günlük işlerini doğru sırayla yapabilmesi için pratik yöntemler öğretme.
• Dürtü Kontrolü ve Öz Düzenleme (Self-Regülasyon): Çocuğun duygusal ve hareketlilik seviyesini yönetmesine yardımcı olacak beceriler kazandırma.

2. Duyu Bütünleme Terapisi

Dikkat eksikliğinin altında sıklıkla duyusal işlemleme zorlukları yatabilir. Örneğin, sınıf içindeki seslere, ışıklara veya sandalyesindeki kumaşa aşırı tepki veren bir çocuk, dikkatini derse veremeyebilir. Ergoterapi bu alanda:

• Çocuğun duyusal ihtiyaçlarını değerlendirir ve uygun terapötik ortamı hazırlar.
• Duyusal uyaranları daha dengeli bir şekilde algılamasını sağlayan duyu bütünleme aktiviteleri uygular. Bu, çocuğun sinir sisteminin daha düzenli (regüle) hale gelmesini sağlayarak odaklanma süresini artırır.

3. İnce Motor ve Görsel Algı Becerileri

Yazı yazma, defter kullanma, makasla kesme gibi okul aktivitelerinde zorlanma, dikkat dağınıklığını tetikleyebilir. Ergoterapi seanslarında:

• El-göz koordinasyonu, el kas gücü ve el becerilerini geliştirmeye yönelik eğlenceli ve amaçlı oyunlar kullanılır.
• Yazı okunaklılığını ve hızını artırmaya yönelik stratejiler öğretilir.

Okul ve Aileye Yönelik Çevresel Düzenlemeler

Ergoterapinin en önemli adımlarından biri de, çocuğun performansını artırmak için çevreyi düzenlemektir (Çevresel Adaptasyon):

• Sınıf İçi Düzenlemeler: Çocuğun oturma düzenini (dikkat dağıtıcı uyaranlardan uzakta), masanın ve çalışma materyallerinin organizasyonunu optimize etme.
• Yardımcı Cihazlar ve Materyaller: Dikkat süresini uzatmaya veya hareket ihtiyacını karşılamaya yardımcı olabilecek araç-gereçlerin belirlenmesi.
• Aile ve Öğretmen Eğitimi: Ailelere ve öğretmenlere, çocuğun dikkatini destekleyecek rutinler, görevleri sunma şekilleri ve pozitif pekiştireç kullanma konusunda danışmanlık sağlama.